مقالات تاسیسیة فی الفکر الاسلامی

اشارة

سرشناسه : طباطبایی یزدی، محمدحسین، 1351 -

عنوان و نام پدیدآور : مقالات تاسیسیة فی الفکر الاسلامی/تالیف محمد حسین الطباطبایی ؛ تعریف خالد توفیق.

مشخصات نشر : بیروت: موسسه ام القری للتحقیق و النشر، 1415ق، =[1373].

مشخصات ظاهری : 538ص.

فروست : الآثار الکاملة؛ 1.

موسسه ام القری للتحقیق و النشر؛ 5.

وضعیت فهرست نویسی : فهرست نویسی توصیفی

یادداشت : عربی.

یادداشت : کتابنامه به صورت زیرنویس.

شناسه افزوده : توفیق، خالد

شماره کتابشناسی ملی : 1696065

----------------

***معرفی اجمالی

«مقالات تأسیسیه فی الفکر الاسلامی»، مجموعه مباحث، پرسش و پاسخ ها و مقالات فکری و فرهنگی از علامه طباطبایی(ره) است که برخی از آنها قبلاً در مجلات منتشر شده و برخی نیز برای اولین بار است که منتشر می شود. جواد علی کسار مترجم کتاب از فارسی به عربی است.

***ساختار:

کتاب در چهار قسم تنظیم شده است که هر قسم مشتمل بر فصول و زیر فصل هایی است. عمده عناوین کتاب عبارت است از؛ بحثهای اسلامی، اسلام و احتیاجات انسان معاصر، امامت و تشیع، قضایا و بحث های قرآنی و اجتماعی، زن در اسلام.

***گزارش محتوا:

کتاب با مقدمه ای از مترجم آغاز شده است. مترجم که به گفته خود صدها صفحه از نوشته های علامه طباطبایی را مطالعه کرده، به تبیین مکتب فکری علامه پرداخته است. وی معتقد است که مکتب فکری علامه پس از انتشار کتاب شریف «المیزان فی تفسیر القرآن» شکل گرفت و لذا نمی توان بین طباطبایی مفسر و طباطبایی مفکّر تفکیک قائل شد. پس از مقدمه مترجم شرح حال و تألیفات علامه به قلم خود او آمده است. 1- در این بخش از کتاب چهار مبحث مطرح شده است. ابتدا مقایسه ای میان اسلام و ادیان دیگر انجام گرفته است. علامه معتقد است که حیات معنوی در اسلام، وسیع تر و عمیق تر از ادیان و مذاهب دیگر است؛ چرا که در آن تمامی حرکات و سکنات انسان و شیوه نیل به اهداف متعالی ترسیم گردیده است. در دومین بخش به برخی مباحث اسلامی با عنوان اصل مساوات، واقع گرایی، توازن بین ماده و معنا، علم و معرفت از دیدگاه اسلام پرداخته شده است. عرفان اسلامی، اسلام و احتیاجات انسان معاصر، اساس دعوت اسلام، ارتباط بین عقیده و اخلاق و عمل دیگر عناوین است که در این بخش از کتاب می توان مطالعه نمود. 2- این قسمت از کتاب با تبیین معنای «ولایت» آغاز شده است. شیوه استدلالی علامه در این بحث با توجه به فلسفه اجتماعی اسلام صورت گرفته و با شیوه استدلال فقهی در استنباط احکام متفاوت است. اسلام دینی است که بر اساس فطرت بنا نهاده شده و لذا احکام فطری و ضروریات آن مورد توجه اسلام بوده است. از جمله این ضروریات و اصول فطری مسئله «ولایت» است. اگر چه این موضوع از روشن ترین مسایل در زندگی مسلمین بوده، اما احدی درباره آن از رسول اکرم(ص) سؤال نکرد؛ البته در زندگی حضرت و پس از هجرت احکام ولایت در اداره امور مردم و نصب والیان و قضات و ارسال مبلغین و... متجسّد بود. علامه در ادامه این بحث به تبیین احکام ثابت و متغیر در جامعه اسلامی پرداخته و موضوع ولایت فقیه را نیز مورد مطالعه قرار می دهد. بررسی نهضت سیدالشهداء(ع)، ظهور شیعه، اجتهاد و تقلید، اسلام و جنگ، پرسش های پیرامون امام مهدی(عج) و زیارت عتبات مقدسه از دیگر عناوین این بحث است. 3- بیشتر مباحث این بخش پیرامون موضوعات قرآنی است. رؤیا، محکم و متشابه، ختم نبوت، توسل و فواتح سور از جمله این مباحث است. در پایان این بخش چند موضوع اجتماعی نیز مورد مطالعه قرار گرفته است. ابتدا ارتباط قانون با ایمان به پروردگار مورد بررسی قرار گرفته است. نویسنده پس از تبیین نیاز انسان اجتماعی به ضوابط و قوانینی که حقوق افراد در آن حفظ شود، سعادت حقیقی در اسلام را در قوانینی می داند که سعادت دنیا و آخرت وی را تأمین کند؛ لذا چنین نتجه-گیری می کند که قوانین زندگی بشری باید بر اساس فطرت و نظام خلق و تکوین باشد نه بر مبنای قوانینی که انسان برای تحقق منافعش تنظیم کرده است. مفاسد اجتماعی مشروبات الکلی و ربا از دیگر مباحثی است که به آن توجه ویژه شده است. ?- علامه این قسم را در چند فصل تدوین کرده است. ابتدا جایگاه زن در اسلام با توجه به مکاتب بشری دیگر مورد مطالعه قرار گرفته است. پس از آن مسئله متعه و ازدواج موقت و تعدد زوجات نبی اکرم(ص) و تفسیر برخی آیات پیرامون زن تبیین شده است. در پایان کتاب نیز چهل سؤال در مباحث مختلف فقهی و عقیدتی به ترتیب مطرح و در بخش دوم به اجمال پاسخ داده شده است.

***وضعیت :

فهرست مطالب کتاب در انتهای اثر ذکر شده است. کتاب؛ مشتمل بر پانوشت هایی از نویسنده و مترجم است و پاورقی های مترجم مشخص شده است.

***منابع :

مقدمه و متن کتاب.

ص: 1

اشارة